Ahmet Igemberdining Jumhuriyet Bayrimi Heqqidiki
Bayanati

Bügün mubarek 12- Noyabir, ulugh wetinimiz Sherqiy Türkistanning Jumhuriyet bayrimi, men bu munasiwet bilen barliq Sherqiy Türkistanliq eziz qérindashlirimining Jumhuriyet bayrimini ching qelbimdin qizghin tebriklymen. Möhtirem qérindashlirim Jumhuriyet bayriminglar qutluq bolsun!

Batur, eqil-parasetlik, emgekchan we küreshchan Sherqiy Türkistan xelqi, buningdin 76 yil awal yeni 1933-yili 12-Noyabir we 65 yil awal yeni 1944-yili 12-Noyabirda özlirining mustemlike we milliy zulumgha qarshi heqqaniy küreshlirining netijiside, eziz wetinimiz Sherqiy Türkistanda musteqil jumhuriyetlirini qurup dunyagha jakarilighanidi. Bu jumhuriyetler gerche ichkiy-tashqiy sewepler netijiside künimizgiche put tirep turalmighan bolsimu, ular qaldurup ketken milliy roh, azatliq we höriyetning yultuzi süpitide xelqimizning qelbide yélinjap, düshmen ishghaliyitidiki zulmet qaplighan ata miras tupraqlirimizni yorutup kelmekte. Shunga biz ejdatlirimiz azatliq we höriyet marshini zoq-shoq bilen oqughan, u qutsal künlerni xatirlimey turalmaymiz.

Xitaylar yérim esirdin köpraq waqittin béri xelqimizni Aptonomiye we atalmish démokiratiye bilen aldap keldi. Xitay téritoriyeside Autonomiye dégen nerse mewjut emes, hemme millet qanun aldida barawer dégini qip-qizil yalghanchiliq. Xitay tajawuzchilliri her türlük hélimikirlerni ishqa sélip, wetinmiz Sherqiy Türkistanni heqiqiy ishghaliyiti astigha éliwalghan yérim esirdin artuq waqittin béri, xelqimizge qaratqan érqiy we kultural qirghinchiliqni üzlüksiz türde sistémiliq we pilanliq halda ijra qilip kelmekte. Xitay hökümiti Sherqiy Türkistan xelqini milliy medeniyitini yashnitiwatqandek, yerlik siyasiy, iqtisadiy we memuriy hoquqlargha igidek qilip körsütüp, Dunya xelqini aldawatidu, emeliyette milliy kimlikimiz yoqulush girdawigha qistap keltürüldi, milliy qediriyetlerni qoghdap turidighan her-türlük menbeler alla burun kisip tashlandi.

Xitay tajawuzchilliri wetinmizni bésiwalghandin béri közligen shum mexsetlirige yétish üchün, Xitay chong milletchilikini terghip qilip, millitimizning meniwiyitige wekillik qilidighan yoquri qatlam ziyalilarni, diniy ölimalarni, pen-téxnika xadimlirini, oqutquchi ustazlirini qepezde dan choqup yashashqa zorlap, tarixiy we eneniwiy ediologiyemizge tüptin yat bolghan, Xitayche qimmet qarashliri bilen milliy pissixikimizni zeherlep, milliy medeniyitimizni xaniweyran qildi, yer asti we yer üsti bayliqlirimizni talan-taraj qildi. Xitay tajawuzchilliri yene érqiy yoqutush we assimilatsiye siyasitini yürgüzüp, tilimizni, milliy enenimizni, diniy étiqadimizni chetke qéqip, ewlatlirimizni öz enenimiz asasida terbiyelesh, öylük-ochaqliq qilish hoquqimizni tartiwaldi. Wetinimizni milyonlighan xitay aqqunlirining bulang-talang, xaniweyran qilidighan meydanigha aylandurup, perzentlirimizni iqtisadiy qiyinchiliqqa qoyup, Xitay rayonlirigha mejburiy köchüshke zorlidi. Mana bular Sherqiy Türkistan xelqini bir millet süpitide tarix sehipisidin qedemmu-qedem öchürüp tashlap, ata miras tupraqlirimizni ach we namrat Xitay sergerdanlirigha menggülük soyurghal qilip bérishning ipadilliridur.

Xitaylar wetinimiz Sherqiy Türkistan we Tibet tupraqlirini bésiwalghini yetmigendek, wetinimizning gherbidiki ellerge we Sherqiy Yawropa tupraqlirigha qeder köz alaytmaqta. Xitaylar sewebidin pütün dunyada ekinomik kirzis ichige patqan insanlar qanche yüz milyondin ashti.Yéngi musteqil bolghan qérindash Türk Jumhuriyetliri Xitayning rastinla ejdatlirimiz tash abidilerge xatirligendekla, „Téshi beher, ichi zeher“ikenlikini asta-asata chüshünüp yetmekte. Biz Sherqiy Türkistanliqlar yalghuz emes, buni Xitaylarning jéni tuyghachqa, atalmish „démokiratliri“ni ishqa sélip wastiliq we biwaste halda dawayimizgha singip kiriwatidu.Ular bu ghayet zor küchke qarshi turushta özlirini bizning shérikimizdek körsütishke tirishiwatidu. Xitay tajawuzchilliri ijra qiliwatqan dölet térorining qurbanliqi boliwatqan Insanlar jümlidin xelqimiz yüz bériwatqan bilindirip we bilndirmey ishliniwatqan bu jinayetlerge hangwaqtilardek qarap turghini yoq.

Erkinlik, adalet we höriyet telep qilish, zulumgha bash egmeslik eng töwen derijidiki janliqlarningmu ortaq alahiyidilikidur. Biz insanmiz, yéngilduq emma teslim bolmiduq. Béshimizdiki 60 yilliq zulum, gheriptiki ellerning béshighimu saye tashlighili turdi. Biz yalghuz emes. Tarix Sherqiy Türkistan xelqi bilen Xitaylarning bir hakimiyet astida hergizmu birlikte yashiyalmaydighanliqini barghanche ispatlimaqta. Dunyadiki barliq din we édiologiyelerning hemmisi insanlarning eqelliy heq-hoquqlirini qoghdash, heqiqet izdesh we höriyetke kapaletlik qilish asasida dunyagha kelgen. Bu jehettin alghanda élip bériwatqan kürishimiz dunya tinchliqi we rayon bixeterlikini qoghdashni, ishghal astidiki dölitimizde yashawatqan insanlarning eng eqelliy heq-hoquqliri kapaletke ige qilishni meqset qilghan ulughwar inqilap bolup, u peqet démokiratiye we kishlik hoquq dawasi bolmastin, igilik hoquqi we musteqilliq dawasidur. Ishenchimiz kamilki bu inqilap haman bir küni barliq insanlarning qollap quwetlishi we düshmenlirimizning mejburiy étirap qilishi bilen ghelbige érishidu.

Bu qétim yeni 2009-yili 5-Iyulda Ürümchi qatarliq Sherqiy Türkistanning chong-kichik sheherliride yüz bergen „Sherqiy Türkistan 5-Iyul xeliq Inqilabi“herkiti yoqarqidek bir xelqaraliq we rayon xaraktérliq siyasiy atmospuraning teqezzasi bilen ortigha chiqti.Bu bizning küresh hayatimizdila emes, insaniyetning tarixidiki zor ish boldi!Bu inqilap ewlatlirimiz arisida ming yillap xatirlinidu, bu inqilapta qurban bolghanlar üchün tash abidiler tiklinidu! Xitaylar „Sherqiy Türkistan 5-Iyul xeliq Inqilabi“sewebi bilen minglighan qiz-yigitlirimizni rehimsizlerche qirip tashlap, 10 minglighan perzentlirimizni éghir jazalargha höküm qilip, axiri özining putigha özi palta urdi. „Niyiti yamanning qazini töshük“ boldi. Tökülgen qanlar xorluq we nomusqa chümüp yatqan eziz wetinimizning muqeddes tagh-deryalirini paklidi, xelqimizni türtüp oyghatti…! Shehitlar ölmeydu, weten yoqalmaydu…!„Sherqiy Türkistan 5-Iyul xeliq Inqilabi“ herkiti hergizmu Xitaylar terghip qiliwatqandek, jöyligendek otturgha chiqip qalghan emes. U hergizmu xitaylar éytqandek, „bir uchum milliy bölgünchi islamiy radikal küchler“ning qilmishi bolmastin, 30 milyondin ashidighan, dili Islamdin hidayet tapqan insanlar we ularning dostlirining milliy oyghunish herkitidur. Xelqimizning oyghinishi muqerer idi, Chünki Xitay tajawuzchilliri, Sherqiy Türkistan xelqining meniwiy, iqtisadiy, siyasiy, ijtimayi we érqiy jehetlerdiki émonit küchini tamamen yoq qilishqa orundi, qanuniyetke qarshi chiqti, öz wetinimizde tebéiy köpiyishimizge chek qoyup, 5 milyondin artuq buwaqlirimizni anilarning qarnida qetliam qildi, tughulghan bowaqlarni böshüktiki yéshidin bashlap qisirlashturush projektini yolgha qoydi, anilarni saqaymas késellikler bilen jan talishidighan halgha chüshürüp qoydi. Atom sinaqliri élip bérish shundaqla yer asti we yer üsti bayliqlirini qanunsizlarche bulap-talash netijiside tupraq, su, hawa we yémekliklirimizni zeherlidi, tebiyetni buzghunchiliqqa uchrutup, yer shari ékilogiyesige éghir ziyan saldi. Xitaylar hazir özlirini héchqandaq küch tosup qalalmaydighandek körenglimekte. Tarixtin béri körenglesh, tekebburluq qilish, her terepni yigha-zare, qiqas-choqanlar bilen toldurush özini chaghliyalmighanlarning halaketke yüzliniwatqanliqining rushen belgüsi bolup keldi. Xitaylarning wetinimiz Sherqiy Türkistandiki qilmish-etmishliridin ularning ertisi, wetinimizning parlaq kélichigi körünüp turiwatidu.Xitay tajawuzchilliridin hésap alidighanghimu uzaq künler qalmidi.

Mana „Sherqiy Türkistan 5-Iyul Xeliq Inqilabi“herkitige tört ay bolup ashti. Her küni wetendin kéliwatqan musubetlik xewerlerni anglawatimiz, dunya sükütke patti…Bu hergizmu insanliqning, heq-adaletning ghayip bolghini emes…Séhitlirimizning qéni bir wetenni azat qilishning daghdam yollirinila échip qalmastin, dunyadiki heqqaniyetsizlikke, diktatur tüzümge qarshi küresh frontidiki pelesepiwiy we eskiriy chüshenchilerning yönülishini yéngilawatqandek qilidu…Dunya intayin tiz özgüriwatidu…Biz uninggha sezgürlük bilen masliship herket qilishimiz kérek.Ishimiz onggha tartsimu, arqigha chékinsimu yénimizdin ketmeydighan bir küch bar.Ular bizni kozur qilip oynimaqchi bolishidu, hemme ademge menpeet tatliq. Bu nuqta dawayimizdiki eng nazuk nuqta. Buningdin paydilinish ötkür zéhniyet telep qilidu. Azraqla diqqet qilmisaq inqilap yolidin éghip, düshmen üchün bilip-bilmey ishlep qalidighan hadise kélip chiqidu. Inqilap yoli egri-toqay, bu yolda eng ishenchlik hemralirimiz eng aldi bilen yenila özimizning qérindash we nesildashlirimiz bolishi kérek.Bizge paydiliq herqandaq küch bilen layiqi we derijiside ittipaq tüzüshke bolidu, he dése hemme kishige yürekni yérip körsütüshning paydisi yoq. Bu meselini toghra bir terep qilalisaq yollirimiz daghdam échilip kétidu.Güzel künler aldimizda, biz körelmigenni siler körisiler…bazar chaqqanning, muqeddes kitawimizning ayetleride tilgha élinghandek, „Bir qewim öz teqdirini özi özgertishke niyet qilmighuche, Tengritalla ularni qutqazmaydu!“ Xitaylar millitimizning medeniyet we iqtisadiy tereqqiyatini 70 yil arqigha süriwetti, milliy maaripimizni palech halgha chüshürüp, millitimizni ümidsizlendürüp, milliy jasaritimizni ajizlashturup, Sherqiy Türkistan jemiyitining ming yillardin béri dawamliship kéliwatqan hayatliq sistimisini, ijtimayi alaqe zenjirini tüptin qélipidin chiqirip tashlash üchün herket qiliwatidu. Xelqimizni meheliwiy étnik goruppilar boyiche ayrip, iqtisadiy zorluq bilen ularni ichkiy we tashqiy tereptin parchilap, bir-birige düshmenlishidighan halgha keltürüp qoydi. Shundaq bolghachqa 21- esirde turiwatqan Sherqiy Türkistan xelqi, dunyada eng qattiq namratchiliqning, bilimsizlik we nadanliqning shuning bilen birge siyasiy, memuriy hoquqsizliq we ishsizliqning iskenjisi astida yashimaqta.

Jim tursaq yoqulup kétimiz, rohimizni chüshürsek, ümidsizlensek imandin ajrap kétimiz. Tolup tashqan ishench we yüksek ghaye bilen yashishimiz kérek. Tupraq qehrimanlarning qéni bilen yashnaydu, ejdatlar rohiy ewlatlarning duwa-tilawetliri bilen tik turidu. Dunyada köngül qoyup pilanlisa yetkili bolmaydighan menzil yoq. Küresh qiliwatqanliqimizning özi, nishangha yéqinlishiwatqanliqimizning rushen belgüsidur! Biz tégimiz pakiz millet, ejdat körgen, dölet körgen. Biz ejdadimiz Alip-Ertonganing, Oghuzxanning we Sultan Satuq Bughraxanning ewlatlirimiz. Qénimizdin ularning qénini, chirayimizdin ularning sür-heywisini tapqili bolidu. Xitaylar xelqimizni qiriwatidu, tuzimizni yep, qazinimizni chéqiwatidu. Bu tarixni untup qélishqa bolmaydu, her waqit qisas élishqa, düshmenlerni eziz wetinimizdin qoghlap chiqirip, Jumhuriyitimizni qayta qurushqa teyyar turishimiz kérek! Atillirimiz “Zimistan körmigen Bulbul baharning qedrini bilmes, Riyazet chekmigen ashiq wapaning qedrini bilmes”dep toghra éytqan.Shundaq bir künler kéliduki, Ay-yultuzluq kök bayraq weten asminida jewlan qilidu!Yol uzaq, japaliq emma Istiqbalimiz parlaq!

Qérindashlar, Qutsal Jumhuriyet bayriminglarda, hemminglargha amet yar bolsun!


Jumhur Reyis: Ahmet Igemberdi

Sherqiy Türkistan Sürgündiki Hökümiti

12.Noyabir 2009/ Türkiye- Istanbul